DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress 

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan 

Arangkada for October 6, 2006

 

       NANGALISBONG SUMBANAN

 

       Ang pagpunay og balitok ni Pres. Arroyo sa eskandalo sa nursing board exam, bisan kon ang labing uwahi nipabor sa mga nagprotesta batok sa retake, wa makatabang sa pagpahibalik sa kaligdong sa propesyon, hinunoa nakapasamot sa kalawom sa gahong sa kauwawan nga nalubngan di lang sa atong nurses kon dili sa ato gyong nasudnong kadungganan.

       Ang mga naniid unsaon pagduma sa kagamhanan ang kontrobersiya, nga naglakip sa Estados Unidos ug ubang kanasuran nga nahigam na sa maayong pangalagad sa labing kinaham sa atong mga propesyonal, napahinumdoman sa makausa pa nga kining nasura wa mabantog sa iyang determinasyon pagpatigbabaw sa kaligdong, nga mas gikaintapan ang pipila ka mga haligi ning nasura sa paugat, palusot, panglaktod, panikas ug pagamit sa nagkalainlaing mga institusyon pagtabon sa nangalisbo nilang kahiwian.

-o0o-

       Ang leakage sa nursing board exam wa mahitabo sa usa lang ka pamilok.  Gawas nga gidudahan nga nahitabo na ni sa nangaging katuigan, di lang sa nursing kon dili sa uban pang propesyon apil na sa medisina ug abogasiya, apan niadtong Hunyo lang nasakpan, nasumpay sab ni sa nagkataas nang listahan sa kahinay nga molihok sa kagamhanan kon ang pagtul-id na sa daotang mga binuhatan maoy hisgutan.

      Ang masud dayon sa atong pangisip mao ang kadugay natong niangkon, gisuwayan una nato paghudlat ug pagpakauwaw ang ligdong nga mga sakop sa media nga maoy nangahas pagbisto sa eskandalo, sa pagpada nato og lapas-na-sa-edad nga mga atleta sa kalibotanong kampeyonato sa Little League baseball.

       Ug di mahingpit ang pagtuki ning maong kontrobersiya kon di hisgutan ang hangtod karon wa pa matarung pagtubag nga mga pasangil sa panikas ni Pres. Arroyo sa eleksiyon sa 2004.

-o0o-

       Ang labing dinaliang kasulbaran sa eskandalo sa nursing board exam, nga gituohang makapagaan sa retake, mao ang pagsilot sa tanang kakonsabo sa palusot sa test questions.   Lisod sabton nganong unya pa sa Oktubre 15 makasumiter og report ang NBI sa upat na ka buwan nga pasangil nga nagmaniobra sa leakage kining mosunod:

·        Duha ka sakop sa Board of Nursing;

·        Duha ka opisyal sa Professional Regulation Commission;

·        Duha ka nursing review centers;

·        Kapin sa 30 ka nursing deans; ug

·        Kaliboan ka examinees, nga gikahadlokang wa lang magikan sa Baguio ug Manila.

-o0o-

       Apan ang bisan unsang pangandak sa kagamhanan pagpahibalik sa kaligdong sa nursing mawad-an og kahulogan kon di matubag ang mas dagkong pagduda sa kaligdong sa mandato sa nasudnong liderato.

       Maong wa nay nahibung nga wa pay nasilotan sa mga responsable hangtod karon kay ang presidente may nangunay sa paugat nga pagtabon sa tanang makiangayong pagsuway pagsusi sa mga pasangil sa panikas ug pagpangawat batok niya ug sa mga sakop sa iyang pamilya ug pamunoan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 5, 2006

 

      BAULA COMMITTEE

 

Ug gihingpit ni Pres. Arroyo ang iyang labing uwahing balitok. Gipadaplin niya ang draft sa executive order nga pakuhaon pagbalik sa nursing board examination ang tanang 42,000 ka gradwado nga nikuha sa kontrobersiyal nga pasulit niadtong Hunyo, apil nang taga Sugbo ug ubang dapit nga way nahipos nga ebidensiya sa leakage. Paabuton na sab niya ang report sa National Bureau of Investigation (NBI) nga isumiter karong Oktubre 15 ug ang hukom sa Court of Appeals (CA) nga mahimong abtan pa hangtod sa sunod tuig.

Sama rang iyang gitamparos ang naghimo sa draft, si Labor Secretary Arturo Brion, ang iyang gitudlo nga bag-ong tagduma sa Professional Regulation Commission (PRC), kinsa igo lang nagtuman sa iyang sugo sa retake aron pagluwas sa kaligdong sa nursing ug ubang mga propesyon. Tungod sa iyang way kinutobang paling-paling, naklaro nga gibira-bira lang siya sa gamhanang mga interes, samtang ang mga nag-alirong niya samang Brion nahisama sa mga pahoy nga nakutaw na asa sila sunod ipadpad.

-o0o-

Naklaro ning labing uwahing paugatay sa Malakanyang unsa kahawod ang mga padrino sa kadagkoan sa PRC. Gawas nga gisuklan ang mga awhag sa ilang resignasyon, ang PRC kusganon sang nisupak sa baruganan ni Brion pagpatigbabaw sa nahaunang sugo sa presidente sa retake. Ilang gi-nawong si Brion nga mangunay sila pakig-atubang sa presidente.

Salamat sa gamhanang mga padrino sa PRC, si Brion maayong pagkasukamod. Siyay labing nakugang sa pagtugpa sa nangalisbong ahensiya ngadto sa iyang buhatan, human isalikway sa Commission on Higher Education (Ched) ug ubang mga ahensiya. Mora siyang gisugo pagkatkat sa kinatas-ang lomboy apan dihang nakuha nang bunga giingnan sa presidente nga mansanitas diay iyang gusto.

Ang dagkog braso nga mga protektor sa PRC maoy responsable sa sunudsunod nga mga maniobra nga inay makahaw-as nakapalubong na hinuon pagsamot sa ahensiya sa gahong sa kauwawan. Ug silay maneguro nga kapanalipdan ang mga sad-an, bahala nag mayatakan ang kaayuhan sa kinabag-an.

-o0o-

Si Marlon Baula, station manager sa Hot FM ug Standards Authority officer sa KBP Cebu Chapter, mopatawag nilang Rey Cortez, Bingbong Solon ug ang mga nangreklamo batok nila sa usa ka pormal nga husay sunod semana. Nagsugod dayon ang iyang gipangulohan nga komitiba paghipos sa mga dokumento nga gikinahanglan sa pakisusi sa mga pasangil nga silang Cortez ug Solon nanulis sa kahanginan. Ang KBP Board nga gipangulohan ni Chairman Edward Abad nihatag nilag duha ka semana paghingpit sa gimbuhaton.

Ang Baula Committee, nga naglakip sab nilang Atty. Cynthia Barte sa DYHP, Eulogio Jimenez sa IBC 13 ug Rogelio Calope sa Energy FM, mosusi sa mga sibya nilang Cortez ug Solon sa DYLA kay ang ilang mga sibya sa DYDD, nga di sakop sa KBP, mao may sentro sa kasong gipasaka nang Bert Emphasis sa hukmanan. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 4, 2006

 

       SILHIG SA NATARAN

 

       Usa sa mga hinungdan nganong ang Visayas Ombudsman gibahaan sa daghang mga kaso nga gipasaka sa mga magbubuhis batok sa gipasanginlang kiriwan nga mga opisyal sa kagamhanan mao ang kasayon ra sa pagpasaka og reklamo sa ilang buhatan, di ka kinahanglang mopasaka og pormal nga reklamo, di ka magkinahanglan og notaryo ni abogado, di gani ka kinahanglang magpaila, di gani kinahanglang magsuwat, mahimo rang i-text o itawag sa telepono ang imong mga yangungo.

        Kining maong sistema di hinuon garantiya nga maaksiyonan ang tanang mga reklamo.  Kon basehan ang gidaghanon sa mga kasong gilawalawaan na sa Ombudsman, luwas ang pangagpas nga wa malingaw ang kinabag-an sa ligdong nga mga magbubuhis nga nidangop sa buhatan.  Apan ang kabukas sa Ombudsman kon itandi sa mga hukmanan ug ubang ahensiya sa kagamhanan nakapakumbinser sa di dyutay nga katawhan nga duna pa silay kadangpan batok sa labing dagkong mga abusado sa gobyerno.

-o0o-

        Ang popularidad sa Ombudsman kalabwan lang sa media—mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon ug mga pamantalaan—nga maoy labing paboritong dangpanan sa mga dinaugdaog.  Mahimo silang magpada og suwat nga way pirma, motawag sa telepono o mo-text ug makapaabot dayon og dinaliang aksiyon sa mga magsisibya o mga peryodista nga iyang gisumbongan.

        Ang media organizations, usahay di lang tungod sa tinguha sa pag-alagad kon dili tungod sab sa higpit nga kumpetensiya, maglumbaay sa pagsusi sa gipasangil nga mga anomaliya sa kagamhanan.  Di sila managana pagbubo sa labing bililhon nilang panahon, kuwarta ug mga kawani aron pag-utingkay ug pagbutyag sa kahiwian nga makadaot sa interes sa kinabag-an.

        Maong makapahibung kaayo nganong ang media lisod kaayong kumbinsihon sa pagpanilhig sa iyang kaugalingong nataran.

-o0o-

        Kon ila na ganing mga kawani ug kaubanan ang reklamohan, ang kadagkoan sa media organizations mahisama sa mga opisyal sa kagamhanan nga ilang gisaway—modangop dayon sa mga lagda nga kinahanglang pormalisahon ang reklamo una maaksiyonan ug kinahanglang ipresentar ang lig-ong mga ebidensiya una kapasiugdahan ang bisan unsang imbestigasyon.

        Sa laktod, gikan sa pagka susama sa Ombudsman sa kapaspas sa ilang pag-atiman sa mga pasangil batok sa mga haligi sa ubang mga institusyon, ang media mokalit lag kalanay ug mahisama na sa mga hukmanan ug ubang mga buhatan nga mora nang umang og linihokan, siyam-siyaman una mahuman.

-o0o-

        Kon dunay matimahoang eskandalo, ang media di magkinahanglan og reklamo sa pagtuman sa ilang tahas pagbugtaw sa kamatuoran taliwa sa mga pangulipas.  Apan kon mga sakop sa media nay reklamohan, di mokihol hangtod nga dunay mangahas pagreklamo, nga usahay mao pay tabangan pagwatas-watas.

        Kon matinud-anon ang media sa pagtampo sa pagpalambo sa kaligdong ug katarung, di kaha maayong unahon niya paghawan ang iyang nataran gikan sa mga sakop sa nagbudhi na sa ilang tahas pagpanalipod sa interes sa kinabag-an?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 3, 2006

 

      KUROG SA MEDIA

 

Dihang nakakita ko sa hulagway ni Lito "Bingbong" Solon sa front page nga naghukas nga naghigda sud sa buhatan sa NBI, usa ka bahin nako nahugno. Bisan sa sayon kaayong pamalibad nga di sila lehitimong mga sakop sa media, nga dugay ra silang gipasidan-an sa ilang mga kalapasan ug busa mirisi sa ilang gidangatan, di kong kapugong pagpangutana unsa may gihimo sa industriya pagpanalipod sa katawhan gikan ning maong pakauwaw ug sa paglikay sa iyang mga sakop gikan ning maong kauwawan?

Sila si Solon ug Reynaldo "Rey" Cortez hagbay rang gipasanginlan nga nakalapas sa mga lagda sa tinarung nga pagsibya. Gani, dihang napusilan sila pila ka tuig nang nilabay, nga wa pa masulbad hangtod ron, gidudahan nga ang nagsugo mao ang usa sa mga naigo sa giingong pangilkil nila. Apan gawas ni Bert Emphasis, way laing nipasaka og pormal nga reklamo batok sa duha. Human nasakpan sa entrapment operation sa NBI niadtong Biyernes, silang Solon ug Cortez gipaabot hinuon nga magkapuliki pagpanagang sa magbahang mga kasong ipasaka sa mga naigo nila.

-o0o-

Kinahanglan bang dunay moreklamo una molihok ang hingtungdang mga ahensiya pagsusi sa posibleng pangabuso sa mga sakop sa media? Di ba mahimong ang media organizations maoy matinud-anong mopatuman sa ilang mga lagda batok sa badlungon nilang mga sakop, may tiyabaw man o wa gikan sa publiko?

Atol sa kataposang tigom sa Cebu Citizens-Press Council (CCPC), usa ka tinun-an nagkurog nga nagpakisayod kon unsay mahitabo nilang mangahas pagreklamo batok sa media. Nangatawa ang kadaghanan apan ang pangutana nagtangag og pait nga kamatuoran: Ang publiko mahimong napakyas pagbuyag sa kalapasan sa media di tungod sa pagpabaya kon dili tungod sa ilang kahadlok nga silay sunod lat-an o, kon nasugdan na man, tiwasan.

Mahimo bang ilhon sa mga sakop sa media nga dunay seryusong suliran sa kaligdong sa industriya? Ug nga di ni matubag pinaagi sa ikogay o padak-anay sa planggana nga kahunawan? Kon dili ang pag-angkon nga ang responsibilidad sa pagbadlong sa masalaypong mga sakop iya sa industriya, ug di ni mahimong ipasa ngadto sa publiko nga nabiktima nang daan sa hinugpong pagpabaya sa mga naa sa posisyon pagpanlimpiyo.

-o0o-

Di tanang blocktimers badlungon. Samang duna say mga kawani sa media organizations nga mo-ambas kon di molabaw pa katulisan. Ang mag tagduma nakaila na nila ug nasuhito na sa ilang kahiwian. Apan di mokihol hangtod nga dunay ebidensiya o dunay mobarug batok sa ilang mga kawani.

Tungod sa kamaayo natong mopagarpar nagmalampuson ta pagtabon sa laing pait nga kamatuoran: Bisan sa atong kahilabtanon sa bisan unsang mga binuhatan sa ubang sektor sa katilingban nga nanimahong di mao, mapagarbuhon tang mohapak sa atong dughan dungan ang pagtuaw nga ang ubang tawo maoy angayng manilhig sa atong nataran. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 2, 2006

 

       TRAHEDYA SA RADYO

 

       Pipila sa makapakugang nga kasayuran mahitungod sa radyo nga akong nahibaw-an sa gamay pa kong bata mao nga di ang tanang gisibya sa radyo tinuod, nga kasagaran sa mga drama mugna lang sa hunahuna sa tagsulat, nga dunay mga magsisibya nga wa magamit sa ilang tinuod nga tingog ug nga dunay mga balita nga di mao.  Alang sa usa ka linghod nga molupyo sa hilit nga lungsod, nga nagsalig sa radyo isip iyang bintana sa kalibotan, susama nig epekto sa wa tuyoa nimong pagkakita sa imong amahan, di ni Sta. Claus, nga nagbutang og kendi sa imong gibitayng medyas.

        Akong amahan maoy nagbuka sa akong mga mata, kay akong inahan may nagda sa bunal, dihang nasakpan nilang wa ko mo-eskuyla kay nagsunod sa away sa duha ka kinaham nakong komentarista.  Gitul-id niyang akong pagtuo nga mas mahinungdanon kay sa leksiyon sa eskuylahan ang tinubagay sa duha sa nagsunod nga mga tulomanon sa radyo.  Matod niya silang mga dagko naminaw sa nag-awayng mga komentarista alang na lang sa kalingawan (klarong wa siya paminawa sa anak nga nahilambigit sa samang away pila ka dekada human hatagi sa pagtulon-an).

-o0o-

        Mao ni, alang nako, ang labing bug-at nga silot nga madawat sa usa ka komentarista sa radyo:  Nga mohunong nang mga tigpaminaw sa pagtuo sa imong mga kasayuran ug himuon na lang nila ang imong tulomanon nga tinubdan sa kalingawan.  Mas bug-at kay sa bisan unsang suspenso nga ikahapamtang sa KBP o NTC ug bisan sa pagkabilanggo pang imando sa hukmanan ang pagkahanaw sa imong kaligdong ug pagkapapas sa imong nag-unang kapuslanan sa katilingban, sa laktod ang pagkalunggo sa imong u.

        Bisan ikaw pay labing pinaminaw nga komentarista sa radyo, ug nagpahimus sa labing dakong kita gikan sa sud ug sa gawas sa imong sibyaanan, apan kon ang imong gidudho pamakak inay kamatuoran, pangilad inay katin-awan, propaganda inay kasayuran, paghinulsol na lang daan kay inihap nang imong mga adlaw.  Mahimong di ka ireklamo sa KBP o NTC, ug layo rang ikay sunod nga masakpan sa NBI, apan ang sentensiya nga ipahamtang sa katawhan—nga maoy labing makaluluoyng biktima sa imong pagbudhi—di na ma-apelar ni mabakwi.

-o0o-

        Ang usa ka sibyaanan sa radyo, sama telebisyon ug pamantalaan, kinahanglang mokita aron makapadayon sa iyang operasyon.  Ang krimen sa mga tagduma mao nga ang tumoy ra sa ilang ilong ang makita.  Gipalabi ang kita hinikalimtan ang mas mahinungdanong gimbuhaton pag-alagad sa katawhan.

        Tungod sa kapakyas pagsibya og makahuloganong mga tulomanon, wa sila kaalagad, way naminaw nila ug wa silay kita.  Inay tul-iron ang sayop, dawat sila og iresponsableng blocktimers aron duna nay kita.  Apan samot nga di kaalagad, way maminaw ug ang bisan unsang kita di kalukat sa pagkawagtang sa ilang kaligdong sa mga mata sa katawhan, bisan sa gagmayng bata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com