SILHIG SA NATARAN
Usa sa mga hinungdan nganong ang Visayas Ombudsman gibahaan sa daghang mga kaso nga gipasaka sa mga magbubuhis batok sa gipasanginlang kiriwan nga mga opisyal sa kagamhanan mao ang kasayon ra sa pagpasaka og reklamo sa ilang buhatan, di ka kinahanglang mopasaka og pormal nga reklamo, di ka magkinahanglan og notaryo ni abogado, di gani ka kinahanglang magpaila, di gani kinahanglang magsuwat, mahimo rang i-text o itawag sa telepono ang imong mga yangungo.
Kining maong sistema di hinuon garantiya nga maaksiyonan ang tanang mga reklamo. Kon basehan ang gidaghanon sa mga kasong gilawalawaan na sa Ombudsman, luwas ang pangagpas nga wa malingaw ang kinabag-an sa ligdong nga mga magbubuhis nga nidangop sa buhatan. Apan ang kabukas sa Ombudsman kon itandi sa mga hukmanan ug ubang ahensiya sa kagamhanan nakapakumbinser sa di dyutay nga katawhan nga duna pa silay kadangpan batok sa labing dagkong mga abusado sa gobyerno.
-o0o-
Ang popularidad sa Ombudsman kalabwan lang sa media—mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon ug mga pamantalaan—nga maoy labing paboritong dangpanan sa mga dinaugdaog. Mahimo silang magpada og suwat nga way pirma, motawag sa telepono o mo-text ug makapaabot dayon og dinaliang aksiyon sa mga magsisibya o mga peryodista nga iyang gisumbongan.
Ang media organizations, usahay di lang tungod sa tinguha sa pag-alagad kon dili tungod sab sa higpit nga kumpetensiya, maglumbaay sa pagsusi sa gipasangil nga mga anomaliya sa kagamhanan. Di sila managana pagbubo sa labing bililhon nilang panahon, kuwarta ug mga kawani aron pag-utingkay ug pagbutyag sa kahiwian nga makadaot sa interes sa kinabag-an.
Maong makapahibung kaayo nganong ang media lisod kaayong kumbinsihon sa pagpanilhig sa iyang kaugalingong nataran.
-o0o-
Kon ila na ganing mga kawani ug kaubanan ang reklamohan, ang kadagkoan sa media organizations mahisama sa mga opisyal sa kagamhanan nga ilang gisaway—modangop dayon sa mga lagda nga kinahanglang pormalisahon ang reklamo una maaksiyonan ug kinahanglang ipresentar ang lig-ong mga ebidensiya una kapasiugdahan ang bisan unsang imbestigasyon.
Sa laktod, gikan sa pagka susama sa Ombudsman sa kapaspas sa ilang pag-atiman sa mga pasangil batok sa mga haligi sa ubang mga institusyon, ang media mokalit lag kalanay ug mahisama na sa mga hukmanan ug ubang mga buhatan nga mora nang umang og linihokan, siyam-siyaman una mahuman.
-o0o-
Kon dunay matimahoang eskandalo, ang media di magkinahanglan og reklamo sa pagtuman sa ilang tahas pagbugtaw sa kamatuoran taliwa sa mga pangulipas. Apan kon mga sakop sa media nay reklamohan, di mokihol hangtod nga dunay mangahas pagreklamo, nga usahay mao pay tabangan pagwatas-watas.
Kon matinud-anon ang media sa pagtampo sa pagpalambo sa kaligdong ug katarung, di kaha maayong unahon niya paghawan ang iyang nataran gikan sa mga sakop sa nagbudhi na sa ilang tahas pagpanalipod sa interes sa kinabag-an? [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
